Khi nói đến Nguyễn Văn Nho, bạn
bè văn nghệ tứ xứ, mười phương ở Đà Nẵng, Huế, Sài Gòn, Đà Lạt…ai ai cũng dành
cho nhiều thiện cảm và nói đó là một nhạc sĩ tài hoa đồng thời là một thi sĩ có
nhiều năng khiếu thông minh như xuất khẩu thành thơ, phổ thơ thành nhạc ngay
tại chỗ, ngay nơi bàn nhậu tiệc tùng lai rai. Tài tình nhất là độc tấu guitar
cổ điển, chơi nhạc hòa tấu đến độ nhập diệu, đưa nghệ thuật âm thanh lướt trên
những cung bậc xuất thần...
Từ thời còn thanh xuân, mới 22,
23 tuổi chàng đã viết truyện, sáng tác thơ nhạc và những hoạt động đa dạng
khác. Các tác phẩm tâm đắc đã xuất bản như
Bông Cỏ Nở Từ Những Niềm Sâu Lắng ( thơ 2002 ) và còn trong bản thảo như Cuồng Ngôn Giữa Ngàn Hư Mất ( tùy bút ) Con
Đường Trong Sương ( truyện dài ) Ở Một Góc Lặng Thầm Trên Mặt Đất ( thơ ) Dạ Khúc Trên Đường Về ( nhạc )…
Tiếng hát lời ca đã thổi bừng lên
ngọn lửa sáng tạo, rực ngời cháy đỏ trên ngút ngàn hoang lương, phong trần lữ
thứ : “Từ đó, thi ca bắt đầu trở về như
một trò chơi táo bạo và kỳ diệu của ngôn ngữ. Một trò chơi thế mệnh, dẫn dắt
thi sĩ vượt qua, vượt qua và vựơt qua mãi từng sa mạc hoang lương ngút ngàn cỏ
cháy… Dừng lại có nghĩa là tự trói đời mình trong vòng tay quy ước, tiến đến có
nghĩa là đương đầu với niềm cô đơn sâu thẳm của kẻ muốn tìm gặp một Quê hương
trong vùng tưởng nhớ, một Quê hương đã rời xa và không bao giờ tìm được.”* Nguyễn
Văn Nho đã nói như thế và mặc nhiên chấp nhận niềm sâu thẳm cô đơn rờn lạnh để
dấn thân trên cuộc lữ thi ca tư tưởng dặm dài :
Giữa giang hồ một lữ khách khoan thai
Nhả khói thuốc vào đầu sông sương bạc
Một câu thơ một điệu đàn ý nhạc
Hòa tung tăng vào vô ngại sinh lưu
Những lối mòn thời đại quên tên
Người ngắm mãi bóng chiều trên lau lách
Rồi đi biệt vào những mùa hoang lạnh
Tìm cho ra một hơi thở sa mù…
Cùng quê hương Duy Xuyên, Quảng
Nam với thi sĩ Bùi Giáng, Nguyễn Văn Nho sinh năm 1959 lớn lên ở phố cổ Hội An,
thường lội nước tắm sông Hoài một thời trẻ dại, thích đạp xe chơi rong thong
thả qua những cánh đồng lúa xanh vàng hoa nắng. Từ chốn quê này qua vùng phố nọ,
ngắm những dòng sông thơ mộng chảy mãi về đâu ngoài Cửa Đại xa mù vời vợi trùng
khơi…
Với cây đàn guitar mang trên vai
rất lãng mạn nghệ sĩ, ưa rong rêu, lêu lổng rong chơi như thế nhưng thi nhân vẫn
hoàn thành xong Thạc sĩ Toán ở Đại học Huế. Có một thời gian giảng dạy Đại học
Sư phạm Đà Nẵng rồi đến năm 1989 bỏ dạy nửa chừng, chuyển qua Nhà xuất bản Giáo
Dục làm biên tập viên, dịch giả và viết một đống sách Toán học cho học sinh từ
Tiểu học đến Trung học rèn luyện ôn thi…
Bây giờ thì chàng gác bỏ tất cả,
đã thực sự giã từ các tổ chức, các đám đông tập thể, lặng lẽ lui về hoạt động âm
thầm một mình, một bóng giữa phương trời cao rộng, tự do khoáng đãng của riêng
mình. Tinh sương là tiếng đàn phiêu hốt, hồn thi ca lãng đãng, rạt rào chan chứa quyện hòa cả nguồn thơ suối nhạc
mênh mang. Nhạc và thơ cùng hòa âm thâm thúy, phiêu diêu trầm lặng :
Bằng giọng thơ hiền như cỏ hoa
Tâm trí dần phai những phiên tòa
Con nước vơi đi từng ố dục
Quá khứ cũng về thay xiêm y
Cùng suối nguồn trăng lộng vô vi
Quên cả mười năm cuộc miên trì
Trút giữa hoàng hôn ngàn khắc khoải
Chăn gối cùng đêm giấc trẻ thơ
Thôi nhé chào xa dốc bụi mờ
Và cơn đuối mộng đục trang thơ
Về nghe nhã nhạc trong mầm sống
Gõ giữa trầm luân nhịp yêu thương
Cung đàn thương yêu như nguồn
suối chảy về da diết trên dặm ngàn viễn xứ tận cuối biển đầu non, thi nhân im
lặng lắng nghe Bông Cỏ Nở Từ Những Niềm
Sâu Lắng, nghe ra bao điều huyền ảo vô vi. Chỉ còn biết nghiêng hồn mình
xuống uyên nguyên khơi mở và cùng em
ngồi lại bên suối ngàn, để thưởng thức những tiếng hát xanh ngần, ngân nga giữa
nhật nguyệt miên man :
Em ngồi xuống cùng ta nghe suối hát
Lời diệu huyền trong mạch đá rêu phong
Lời suối kể chuyện tháng ngày phiêu bạt
Nguồn uyên nguyên dần xa mãi khe mương
Em ngồi xuống cùng ta nghe suối hát
Hồn lắng về khi rừng nhạt mây giăng
Từ phiêu lãng cuốn theo bờ huyễn ảo
Phút ngồi đây hòa điệu với hư không
Mây mùa thu buổi chiều giăng móc núi
Con bướm vàng vẫn nội cỏ đong đưa
Một chiếc lá xa cành rơi xuống cội
Ta về nguồn trong tiếng suối ngân vang
Em ngồi xuống cùng ta nghe suối hát
Giữa tịch nhiên lòng đã vắng phong ba
Em có thấy trong lời ru của suối
Một con đường ẩn hiện cõi sương sa
Phải chăng, đó là con đường
thương yêu vô điều kiện ? Một khi trên cõi ta bà này vẫn còn sót lại một chút
tình yêu thương thoáng hiện giữa lòng người thì chắc chắn mọi sự chưa hẳn là bế
tắt, tuyệt vọng. Ồ chỉ cần một chút tình thương yêu chân
thật cũng đủ cứu vớt cõi người ta khỏi rơi tòm xuống hố hư vô trống rỗng, khỏi
biến thành những con người máy không hồn, bởi sự sùng bái sai lầm nền cơ khí kỹ
thuật của thời hiện đại mà từ đó, vô tình đã giết chết tình cảm, tâm tư, đã làm
tan hoang tinh thể sơ nguyên, huyền nhiệm của con người.
Chỉ cần một nụ cười, một ánh mắt
hay một tấm lòng chơn chất, thật thà của em thôi là cũng đủ hồi sinh bao cảm
hứng, rực ngời mới lạ trong tận đáy tim nồng nàn, dạt dào xiết bao ý tình thi
vị, huống chi em có cả tấm lòng sâu thẳm mông mênh :
Em có cả tấm lòng sâu vạn đại
Nên chẳng buồn chi chuyện kỳ hẹn sai giờ
Em cũng xót xa nỗi niềm cỏ dại
Nên yêu đời trong tiếng vọng nguyên sơ
Không biết tự bao giờ, em đã đến
giữa trần gian này, khiến cho mặt đất ngất say trong cơn rung động choáng váng.
Em về đây từ một thế giới ban sơ vừa mộc mạc giản dị vừa vi diệu tuyệt cùng.
Thế giới của thơ và họa, giao thoa trong tiếng nhạc của trời giữa thiên thu vời
vợi. Nơi đây dư vang của huyền thoại quy hồi và em xuất hiện như một loài hoa Thảo Lan ngan ngát hương màu phất phiêu diệu
ảo :
Thảo lan ơi em về chi bên suối
Cho rừng xanh thầm hỏi chuyện sương ngàn
Để anh về bên bờ đá rêu phong
Nghe suối hát nhìn em hiền lay nhẹ
Chiều ở bìa rừng từng trũng nắng vàng hoe
Lòng rạo rực muốn quỳ hôn ngọn cỏ
Chiều ở trong hồn đọng lại bên khe
Anh vu vơ hát hòa theo giọng gió…
Những bằng hữu thân tình, những
người em thi ca thâm thiết, những ai ai đây đó đã từng chứng kiến Nguyễn Văn
Nho “vu vơ hát hòa theo giọng gió” thì
mới cảm hết vẻ đẹp phiêu nhiên của chàng nghệ sĩ tài hoa. Tiếng đàn guitar lã
lướt trên mười ngón tay điêu luyện hòa với giọng hát, giọng ngâm thơ cao vút du
dương, khiến cho những thanh âm trầm bổng trên giai điệu réo rắt như va chạm
tận đáy hồn thiên cổ, rung ngân từng tiếng lòng lâng lâng như cung bậc
Beethoven, Chopin, Tehaikovsky, Schubert, Mozart…
Rất nhiều lần rồi, tôi cùng Nguyễn
Văn Nho ngao du lang bạt khắp đó đây
trên đỉnh núi Bà Nà, Đà Nẵng, ngoài Huyền Không Sơn Thượng, Huế hay trong Cửa
Đại bên bến sông Hoài phố cổ Hội An, phiêu lãng lang thang tận chốn Sài Gòn, rồi
ngút vời lên xứ sương mù phố hoa Đà Lạt… Cho nên thường có dịp trực tiếp,
thưởng thức những suối nhạc nguồn thơ dạt dào lai láng, chảy từ một tâm cảm
xuất thần, thăng hoa ngây ngất... Ơi những ngày tháng du ca Đà Lạt, thành phố
cao nguyên xanh ngát ngàn thông reo vi vút, suốt sớm trưa chiều tối hôm nào bữa
nọ, chàng nhạc sĩ chuếnh choáng say ngà ngà đã hát vang trên những đỉnh đồi
sương sa chới với :
Với sương mờ phủ ven đồi
Với hàng thông lạnh ngàn đời tịch nhiên
Với lòng ta bạc ưu phiền
Chiều đôi chân mỏi trên miền quạnh hiu
Vầng trăng khuyết dọi sương chiều
Chìm con dốc mỏi hắt hiu bóng người
Em về rủ áo đôi mươi
Nhìn trăng phương lạ khóc người đã xa
Với ta chìm giữa dương tà
Với hồi chuông gọi đường về tịch liêu
Với hồn hoang của muôn chiều
Và đôi tay vẫy trong giờ biệt ly
Ly biệt, chia tay rồi lại trùng
phùng, tao ngộ khắp hang cùng ngõ hẻm, trên rừng dưới biển rộn rã xôn xao. Lưu
luyến giã từ Đà Lạt rồi về Huế, tiếp tục dạo khúc cung cầm dọc bờ bến sông
Hương cùng bạn bè văn nghệ, những kẻ lưu lạc tha phương vào những chiều mưa lác
đác cuối năm, trầm ngâm lạnh buốt sầu vu vơ mơ mộng, ôm đàn hát Huế Những Chiều Đông :
Huế những chiều một mình tóc đẫm mưa đông
Hớp tí rượu nồng rồi khẽ ngâm thơ
Mưa qua hồn ủ ấp cơn mê
Huế những chiều dạo với anh em
Lạnh cóng bàn tay tiếng đàn không trọn
Ngồi trút cho nhau từng phiến ưu tư
Huế những chiều một mình đếm ngói bâng quơ
Vẫn tiếng đàn trầm hồn thả đi hoang
Qua sông rồi lại nhớ bên kia
Huế những chiều dạo với anh em
Một chút tình trao sưởi lòng sái nhịp
Và những tàn khuya chung rượu sân ga
Ngày tôi xa tôi xa
Dòng sông xuôi về mấy nẻo
Em còn thương còn thương
Đứng bên từng khóm lá
Nghe vòm cây kể chuyện đời anh
Chuyện đời thi sĩ như nước chảy
mây trôi, nhạt nhòa tóc rối phôi pha qua muôn trùng vạn lối cao nguyên, hải đảo,
sơn hà xa ngút mù xa, biết sao mà kể cho hết được phải không ? Thôi thì cứ bồng
tênh, phiêu lãng theo sương ngàn gió núi lên trên tuyệt đỉnh Bà Nà giữa thiên
thanh vĩnh thúy để nghe chàng nghệ sĩ cất điệu tiêu dao ca nhã nhạc, dậy lừng
hạo nhiên chi khí, vang vọng xuống muôn trùng dưới bụi mù phù vân nhân thế :
Về đến đây rồi Bà Nà ơi !
Vườn Tịnh Tâm kia lặng bóng chiều
Thạch Đơn hòn dựng phơi niềm nhớ
Thách cả mười phương chuyện nắng mưa
Ngỡ như mình bước giữa đường xưa
Mấy kiếp chờ nhau lạnh mấy mùa
Suối Nai ngơ ngác dòng trong sáng
Vỗ đá hờn kia điệu hát buồn
Về đến đây rồi em biết không
Sương tạc hình ai nỗi nhớ này
Không trăng vẫn đứng đồi Vọng Nguyệt
Trừng mắt đêm sâu chuyện kiếp người
Suối Mơ vẫn chảy ngoài truông vắng
Người vẫn còn mơ giữa phố phường ?
Bên thác Cầu Vồng ta đứng đợi
Một bóng chim xa chẳng tái hồi
Hát ca đã cái đời cho đến tàn
khuya sương ướt lạnh đầy hồn tim bổi hổi, rồi sớm tinh sương vừa mênh mang vừa
rộn ràng xuống núi, theo gót gió trùng khơi lồng lộng bay ra ngoài biển trời
hải đảo Cù Lao Chàm. Leo đồi tắm biển trào tuôn, uống rượu ngâm thơ túy lúy
giữa bao la chập chùng sóng vỗ rào rạt dâng đầy :
Lại về đây biển chiều nay
Chén trà bãi vắng ngồi say nghĩa tình
Đã hừng lại mộng phiêu linh
Giữa ngày hoang dại giật mình nghe ra
Âm vang lời biển quan hà
Nghe ghềnh sóng vỗ gọi tà dương trôi
Ta còn đây cả mộng đời
Với tình huynh đệ với lời thiên thu
Giống như Alexis Zorba ra hải đảo
Crete sống triệt để trọn vẹn hết mình, tràn lan ca hát, nhảy múa hoan say với
cây đàn santuri thì Nguyễn Văn Nho cũng vậy, cũng ngất ngây, say đắm cùng với
bạn bè, với lãng mạn nàng thơ ngư nữ mặn nồng, dù chỉ dăm ba ngày nhưng cũng đủ
thấm thía hương vị khác thường giữa bát ngát đại dương. Rồi chàng vác cây đàn
lửng thửng quay về phố cổ Hội An, ngồi lại bên thềm xưa lối cũ, nghe rêu phong
thiên cổ thì thào, thương nhớ một mùa trăng xa ngái còn thấp thoáng giữa dòng
đời lấp lánh, long lanh mà ngậm ngùi vang lên giọng hát Về Với Chiều Rưng Rưng :
Anh lại về đây em ơi
Ngóng mây trời dòng sông chiều vắng
Bước âm thầm đường xưa lối cỏ
Chờ đò sang sông
Hơn một tình yêu trôi đi
Lối thiên đường nằm trong mộng ước
Cánh chim trời ngàn tơ trĩu nặng
Tìm đâu bến bờ
Nhưng dù trời sương băng rơi
Cho dù buồn hơn mưa thu
Cho dầu ta cánh mỏng tơi bời
Và dù đời rong phong phiêu
Ta vẫn cứ như dòng sông qua mọi bến bờ
Bờ bến sông Hoài lăn tăn sóng vỗ,
xô lùa bèo dạt hoa trôi, dọc ven triền lau lách sông Thu Bồn qua bên kia cồn
bãi, nương dâu xanh biếc Duy Xuyên. Nghiêng nghiêng mấy hàng cây cau đứng lưa
thưa bên rào giậu mồng tơi, hoa mướp, bướm vàng chập chờn bay lượn… Vương vương
hoa nắng chiều tà, nhà thơ thở nhẹ từng hơi thở, nhớ thương da diết, thiết tha
về người em Hà Huệ yêu dấu nhất đang dạy học trên xứ miền cao nguyên Bảo Lộc xa
mù, một người tình vĩnh cửu như dòng sông trí tuệ luôn chảy về đẫm ướt những
trang thơ :
Ở nơi đó sương có mờ dáng nhỏ
Chiều có vương mây núi thấp trong lòng
Bưu điện mỗi ngày em nhắn nỗi chờ mong
Vai có run lên nỗi niềm gió núi ?
Có chiều nào không em âm thầm qua suối
Soi mặt mình thấy lệ ngấn long lanh
Rừng hoang vu cây sầu ngọn tủi cành
Từng dốc lên nghe sỏi hờn đá dỗi
Trời ở nơi này lạnh chưa tím bờ môi
Mà lòng anh thì đã mấy đông rồi
Đêm anh qua phà buồn ngắm trăng trôi
Không nguôi được những đêm nằm biển hát
Còn bước chân hoang hàng cây chiều xơ xác
Thị thành ơi sông nước với bạn bè
Đi để thấy một đời anh dang dở
Chuyện mình yêu nhau ôi đâu phải tình cờ
Tình cờ sao được phải không em,
khi mình kỳ ngộ nhau là nếp duyên tiền kiếp nhiệm huyền. Hãy đáp ứng từng phiến
nghiệp đời mê đắm lâm ly, cùng đồng thanh tương ứng những điệp khúc rung ngân
ân ái, say sưa cho đến tận cùng cảm giác hoan lạc đê mê, để từ đó mà có thể tạo
một bước nhảy trọng đại, chuyển nhịp sang cung bậc mới…
Từ cuộc thơ đến cuộc tình, từ cuộc tình đến
cuộc mộng, rồi từ cuộc mộng đến cuộc lữ thênh thang, chàng thi sĩ lại phiêu
nhiên lên đường, bay lượn như con chim đến từ xứ lạ, ngứa cổ hát khơi vơi những
sầu ca bi tráng giữa bóng chiều tà sương khói phủ cô đơn :
Còn ai bây giờ ngồi kể
chuyện khơi vơi
Ngày tháng đó và mây
trời bữa nọ
Tôi đã trút giữa giờ
thiêng đỉnh ngọ
Chuyện trần gian trên
đôi cánh thiên di
Tôi về lại giữa lưng
chừng mây nổi
Cuộc dừng chân chưa hò
hẹn bao giờ
Tưởng đã tắt những
nhịp đời bổi hổi
Mà vẫn trong lòng điệu
hát vô thanh...
Điệu hát vô thanh mà vẫn chan hòa, đồng vọng ngân
nga, vang lừng những âm giai hài hòa tiết điệu tri âm. Tấm lòng thi sĩ bộc lộ,
chia sẻ một cách chân thành như vậy đó và dốc hết tài hoa ra để biến đời
sống thành nhạc, thành thơ, đem lại nguồn vui, hoan hỷ cho mọi người, nhưng ở
một mặt khác của tồn sinh bức bách, nhà thơ vẫn ngậm ngùi trong nỗi sầu nhân
thế bể dâu. Niềm đau sâu thẳm ấy khó thể nguôi ngoai, cứ quằn quại khắc khoải,
cứ thao thức, lùng bùng như bị vây khổn trong một thành vách sương mù ngột ngạt
nào đó quá đỗi âm u, chẳng biết hỏi ai đây, hỡi cội nguồn hun hút dấu bơ vơ :
Hỏi nước cũ bên nguồn xưa có nhớ
Hỏi anh em niềm tri ngộ sơ đầu
Tôi trở về lạc lõng giữa đêm thâu
Chỉ có mưa giăng và điện đường nhàn nhạt
Lòng nhúc mỏi từ ngày đầu phiêu dạt
Hỏi quê hương ồ mắt đã vàng hoe
Tôi biết mình lầm lần trở lại đêm nay
Mà có chi đâu một khung trời đã úa
Thương một người em rẽ từ ngã ba này
Buổi sáng em đi có mình ta rưng
lệ
Ngõ cũ vườn xưa và niềm đau nhân thế
Hòa quyện trong ta nỗi chết chiều nay
Nỗi chết và sự sống, khổ đau và
hạnh phúc, giọt lệ và nụ cười… kỳ diệu thay, tự bao giờ đến bây giờ vẫn cùng
song hành khắng khít, quyện hòa nhau để từ đó, con người bước qua, vượt qua
nhịp cầu thanh thản tự do. Cho nên người thi sĩ tuy đã chạm mặt tột cùng nỗi buồn
đau buốt cóng, nỗi sầu bi đổ nát, tàn xiêu trong bóng chiều hiu hắt, nắng xế
vàng vọt của quê hương, nhưng trong tận đáy lòng sâu thẳm vẫn còn le lói ẩn
hiện, vẫn còn trì ngự một niềm tin tưởng thường tự tại khinh an :
Thân có lạnh giữa bao mùa bão loạn
Lòng vẫn vui trong lời nói đơn sơ
Cành xa xa chim chuyền qua bỉ ngạn
Trong tàn xiêu đời vẫn đẹp vô ngần
Ơi chao ! “Trong tàn xiêu đời vẫn đẹp vô ngần” chính là thông điệp của chàng thi
sĩ. Đẹp như bài thơ thuở đầu đời rung động tặng em, đẹp như tình yêu diệu huyền
trong cuộc lữ. Từ chỗ nhận
thức rực ngời lửa sáng tạo mới mẻ trinh nguyên đó, tình yêu sẽ đưa con người ta
tới một cõi từ ái, phong quang mở rộng, là căn bản của một cuộc phát nguyện đại
bi tâm. Thương yêu hết mặt đất trần gian, khắp muôn chiều nghìn nẻo hoang liêu.
Yêu từng sợi nắng giọt mưa, từng lá cây ngọn cỏ, từng hoa trôi bèo dạt đến
những phiến đời tàn phai vàng úa, hiu hắt ê chề... Tất cả đều yêu thương và yêu
thương trọn vẹn, muốn ôm ấp nâng niu, trìu mến vào bao dung rộng lượng ở trong
lòng :
Em biết không
Những chiều một mình
đứng ở đồng quê
Không nói được...
Những lần nhìn bên kia
sông tím thẩm
Anh muốn ôm từng sợi
nắng vào lòng
Như thể anh ôm từng
nỗi đời héo hắt...
Hắt hiu, tàn tạ vàng úa từng nỗi đời khổ lụy đã
khiến cho thi nhân chạnh lòng trắc ẩn khôn khuây. Thấy và nghe xiết bao não
nùng thống thiết, biết nói chi hơn là cảm thương vô hạn chốn trần ai đầy máu lệ,
xót xa quặn thắt. Lặng lẽ trầm tư từ nỗi cô đơn tối hậu để chiêm nghiệm,
lịch nghiệm cõi tồn sinh qua mọi ngõ ngách sâu kín nhất trong tâm hồn.
Đột nhiên rất nhiều lần nhà thơ
chợt sững sờ thảng thốt trước vẻ đẹp đơn sơ của một đóa hoa dại ven đường hay
bâng khuâng đứng giữa ngã tư phố thị, vàng vọt ánh điện mờ hư vô trống rỗng,
rồi đôi lúc cũng rạo rực, đốt lên làn khói thuốc Đà Lạt, sưởi ấm sân ga những
khuya buồn chờ đợi tiếng còi tàu hụ vang rộn rã và biết hít thở hương gió bình
nguyên, thưởng thức rừng đèo heo hút, reo vui trong từng đọt lá xanh vàng hoa
nắng lung linh...
Một mình và chỉ một mình, đi theo
ý chí mãnh liệt của mình, không nhập vào đám đông, chối từ quyết liệt những bầy
lũ, phe nhóm, hội đoàn, đảng phái. Tuyệt đối dứt khoát không gia nhập bất cứ
một tở chức nào hay một hệ thống ý thức hệ nào cả, nhà thơ cô đơn lẫm liệt,
hiên ngang lui về đối diện trực tiếp với chính mình, trong niềm cô liêu, khôn
cùng vắng lặng :
Khi còn lại một mình anh với nắng
Chiều vươn vai chim chóc gọi đàn về
Anh cúi xuống đóa dại vàng trên bãi
Khói đầu sông vi vút chuyện xưa sau
Khi còn lại một mình anh với phố
Đèn vàng khuya tiếng chó vọng xa gần
Ngã tư buồn ngó lại thấy bâng khuâng
Anh khẽ hát điệu nhạc gì xa vắng
Khi còn lại một mình anh trên bến
Còi tàu vang rờn rợn bước phong trần
Anh châm thuốc thở bằng làn khói trắng
Để bọt bèo mộng tưởng đọng trên vai
Khi một mình tay vẫy phía đồi cao
Gió bình nguyên thổi ngược gọi rừng đèo
Tim tím rụng nắng chiều qua đọt lá
Là biết mình muôn thuở vẫn còn đi…
“Là biết mình muôn thuở vẫn còn đi.” Phải chăng đó là sứ mệnh của
thi ca hay là bước đi kỳ cùng của cuộc lữ ? Nơi đó, chứa đủ mọi dư vang siêu
hình của bao niềm hoài vọng giữa dòng đời miên viễn, thiên thu. Ra đi tức là trở về. Trở về với
chính lòng mình lấp lánh thanh tân, hoàn toàn mới lạ, mới mẻ từ nguyên ủy
nguyên sơ. Quy hồi cố quận tâm linh hay quê nhà Duy Xuyên ngan ngát hoa ngàn cỏ
nội cũng giống nhau thôi. Ngồi lắng nghe từng cơn gió đời lồng lộng thổi bay
vèo ngoài bờ tre bụi trúc, hòa quyện cùng hương trời quyến rũ, thơm ngát mộng ngàn
thu :
Chừ về lại với ruộng
đồng năm tháng
Giọng tre hiền như
thuở ấy tôi đi
Và quỳ xuống lần khân
cùng khóm chuối
Hôn đất trời vời vợi
cõi riêng tôi
Cõi riêng tôi có con
đường bỏ lại
Nửa đời đi hoang dại
mấy phương trời
Hai tròng mắt đục bao
niềm sân hận
Xin ngồi đây sám tội
với mây trôi
Chừ cố quận không nghe
lòng viễn xứ
Như ngày xưa trăn trở
mộng rừng sâu
Nghe thân thiết giọt
sương trời trên cỏ
Thấy lòng mềm như nắng
úa phai tan
Ơi giọng tre lưu luyến
lắm chiều vàng
Ngân nga mãi một bài
thơ thân thuộc
Chừ về lại với tâm hồn
cỏ mượt
Với mùi bùn hương lúa
đã thiên thu
Từ những niềm sâu lắng nọ, sơ
nguyên nào còn vọng lại, sơ thủy nào còn ngân rung, thầm kín nỗi niềm trong
lòng người em thi ca độ lượng bao dung ? Thi sĩ đi về trên thể điệu phiêu bồng
cùng giao cảm đầm đìa bao mộng tình hư huyễn, phù du mà vẫn yêu thương vô lượng
cuộc sinh tồn. Xin tri ân những thuyền
quyên thục nữ, những hồng nhan tri kỷ, tri âm và cảm tạ những phương trời gió
loạn, những bạn bè cảm mộ sẻ chia từng triết lý suy tư :
Xin cảm tạ những chiều rơi cố xứ
Có bàn chân khép lại ngõ hoang mê
Mười lăm năm một đoạn đời lữ thứ
Trắng hồn tôi trên cuộc mộng vô cùng
Cảm tạ đất trời cao lượng bao dung
Mưa với nắng nhịp đời lên bổi hổi
Cảm tạ sương ngàn lộ vắng thương khung
Phủ hồn tôi trên tháng ngày nghiệt ngã
Ơn các em những mối tình không vẹn
Những phương trời khép lại cuối chiêm bao
Vẫy tay nhé một lần xin khất hẹn
Là lời trao còn giữ lại trong tim
Lời cảm tạ sau cùng xin trao gởi
Ơi tha nhân ơi bằng hữu thâm tình
Đời thì rộng nhưng đành thôi áo rũ
Lạy nghìn xưa và lạy cả mai sau
Một khi cúi xuống trải lòng ra
cảm tạ, tri ân tất cả trần gian như thế và tự nguyện trở về sống với thế giới
nội tâm thâm hậu là thi sĩ mặc nhiên đã thể hiện, bày tỏ một thái độ đứng trước
cuộc đời. Bởi tự bao giờ, thi nhân đã thấy rõ tận tường cái mặt mũi xưa nay của
chính mình trong một đêm ngắm trăng rằm nơi chùa cổ Phước Lâm ở Hội An. Chỉ một
lần duy nhất thôi cũng đủ hoát nhiên hiển lộ một điều chi độc đáo vô song trong
tuyệt cùng quang minh tĩnh lặng :
Trăng im lìm giữa thiền đường
Người im lìm lắng nghe sương gọi thầm
Hỡi mù sa cõi trăm năm
Làm sao che được trăng rằm nguyên sơ ?
Kể từ khi thấy được vầng trăng
rằm hay ánh trăng tâm vi diệu ấy, thi nhân đã âm thầm mang về rải khắp nhân
gian bằng phương tiện thi ca và âm nhạc như ngụ ngầm chiếu soi lại chân dung
của muôn loài vạn hữu, của thập loại chúng sinh, của anh và em, của tình yêu và
cuộc đời.
Cuộc đời và tình yêu là hai đề
tài muôn thuở của con người trên mặt đất muôn nơi. Tuỳ theo cảm nhận, lãnh hội
của mỗi một người trong chúng ta mà thấy như thế này hay như thế nọ đó thôi. Ở
đây, nhà thơ đã cất lên tiếng hát thi ca quá mộng vào một chiều du xuân thong
dong thả nhẹ từng bước chân qua hồ Tịnh Tâm ở Huế, sực nhìn thấy bàu rau muống
trổ đầy hoa xinh xắn tinh khôi mới lạ mà thốt nhiên cảm ngộ, rộ bừng ra lẽ Nhất
Như của vạn vật, đất trời cùng tương ứng, tương nhập sự đời lý đạo viên dung :
Bóng ai lửng thửng qua cầu
Hoa rau muống nở một bàu tinh khôi
Lòng xuân ngan ngát đất trời
Đạo đời tương nhập trong lời cỏ cây
Khi trăng còn ở đồi tây
Tình tôi là nụ cười này tiễn nhau
Một nụ cười tươi tắn, thi sĩ tặng
trao cho cuôc đời giữa bầu trời mênh mông Không tánh xanh ngần. Tất cả muôn
loài vạn hữu xưa nay đều nằm gọn trong vũ trụ tánh Không này, dù đời hay đạo,
phàm hay thánh, chánh hay tà, ma hay Phật, vọng hay chân, mộng hay thực, mê hay
ngộ… cũng đều nằm gọn ghẽ trọn vẹn giữa lòng tánh Không mông mênh hoằng viễn đó,
như Nguyễn Văn Nho có lần bày tỏ : “Ngày
nay, Tánh Không luận đã nghiễm nhiên trở thành một luận thuyết đẹp và sâu đến
nỗi những trí tuệ siêu việt luôn bị hấp dẫn và họ ngày càng khám phá ra biết
bao huyền nhiệm trong mối tương ưng giữa luận thuyết và chiều sâu tâm hồn của
những trí tuệ đó, cái chiều sâu không thể định danh và sâu đến nỗi bất khả diễn
bày.”**
Rốt lại, tất cả đều là những
trạng thái tân kỳ, vi tế, vốn xảy ra trong lòng tâm linh hoằng đại, bao la mà
gần gũi nơi mình, ngay giữa thực tại hiện tiền. Tâm thanh tịnh thì ba nghìn thế
giới cũng thanh tịnh bình yên, nên thi nhân vẫn cứ tự do, lãng tử phiêu bồng,
rong dạo qua chơi bên những chốn miền không có đâu nơi với điệu cười hào phóng,
rất mực thong dong :
Lòng im mây trắng ngang đầu
Sóng miên man vỗ nghìn câu tâm tình
Còn chi hơn giữa phù sinh
Nằm quên mộng ước quên mình là ai
Quên ta quên người, gợi nhớ đến
bức tranh thứ tám Người trâu đều quên trong
Thập Mục Ngưu Đồ của Thiền tông. Phải
chăng đó là trạng thái vong bặt đối đãi, vô ngại, vô ngã, chẳng còn mảy may ý
niệm bản ngã, hoàn toàn không còn chấp ngã, trạm nhiên vắng lặng cái tôi ? Thôi
chẳng cần bận tâm làm chi nữa, chỉ thầm cảm nhận tự nhiên, như nhiên và sống
như thế, như thế là tuyệt vời rồi, phải vậy không Nguyễn Văn Nho ?
Có lẽ ở đây cũng nên nhắc đến
Huyền Vi và Huyền Vân, hai ái nữ thiên thần của thi sĩ. Trong khi Huyền Vi
duyên dáng thùy mị ở nhà nhiếp tâm ngồi thiền định, trì chú Đại Bi thì Huyền
Vân đoan trang, lại phiêu lãng qua bên kia xứ miền Singapore sống tự lập với
cây đàn piano. Nếu có ai một lần diễm phúc được nghe Huyền Vân ngồi thanh thản,
lướt nhẹ bàn tay trên những phím đàn bay bổng, thanh thoát thì tự nhiên sẽ tan
biến hết mọi áo não, ưu phiền. Huyền Vi cùng với Huyền Vân. Đẹp như lòng biếc
tuyệt trần nhân gian. Hòa âm tâm huyết cung đàn. Làm cho mặt đất ngân vang
tiếng cười…
Thôi bây giờ, không gì hơn, ta
xin ngâm bài thơ cho hai tiểu thư nghe chơi nhé ! Bài thơ Suối Nhạc Nguồn Thơ này ta làm riêng tặng Nguyễn Văn Nho, trước
ngày chia tay, tạm biệt Đà Nẵng, lên đường tiếp cuộc lữ phiêu diêu :
Nhiều chuyến lên đường mây lưu
viễn
Rồi những quy hồi bến sông quê
Đã biết bao lần say chuếnh choáng
Hát đi dạ khúc trên đường về
Hát với cỏ hoa chiều phiêu hốt
Từ độ bao giờ vẫn ngân nga
Cuộc thơ cuộc mộng lồng cuộc lữ
Nghe thấu sau xưa buốt ruột rà
Tận trong lòng thẳm thầm cảm xúc
Ở một góc buồn giọng thơ ngâm
Thấm thía niềm chi mà khắc khoải
Tài hoa lãng đãng với cung cầm
Ngâm đi nhân thế sầu dâu bể
Lệ đã tràn sông đẫm mịt mù
Thôi chỉ còn em hòa điệu thở
Và bản tình ca giữa thiên thu
Tâm Nhiên
* Nguyễn Văn Nho. Bông Cỏ Nở Từ Những Niềm Sâu
Lắng. Hội Nhà Văn xuất bản, Hà Nội 2002
** Nguyễn Văn Nho. Tản Mạn Về Số 0 Và Sunyata. Tạp
chí Giác Ngộ 2011
Thơ nhạc Nguyễn Văn
Nho ( chữ nghiêng ) trích trong các tác phẩm :
Dạ Khúc Trên Đường Về
( nhạc ) Wildflowers xuất bản 1983
Bông Cỏ Nở Từ Những
Niềm Sâu Lắng. Hội Nhà Văn xuất bản, Hà Nội 2002
Ở Một Góc Lặng Thầm
Trên Mặt Đất ( bản thảo )